ماهنامه خط صلح _ اذیت و آزار جنسی-جنسیتی در مدارس و دانشگاهها، محل کار، موسسات و سازمانهای بخش خصوصی و دولتی، نهادهای مدنی و همچنین در فضای مجازی، از چالشهای عمدهای است که در خلال متجاوز از سه دههی گذشته از حاشیه به مرکز مباحث در مورد اشکال مختلف خشونتهای مبتنی بر جنسیت گذار کرده است اما همچنان فضای سالم را در محیط کار و برابری و احترام به حقوق انسانی را به چالش میکشد.
علیرغم آنکه بر اساس گزارش سال ۲۰۲۰ بانک جهانی، متجاوز از ۱۴۰ کشور قوانینی در زمینهی اذیت و آزار و تعرض جنسی-جنسیتی تدوین کردهاند و آگاهی روزافزونی در زمینهی اشکال و موارد گوناگون اذیت و آزار در محیط کار به دست آمده، اما این مسئله همچنان یکی از موارد برجستهی اشکال خشونت علیه زنان و دختران محسوب میشود.
در ماه ژوئن ۲۰۱۹ در صدمین سالگرد تأسیس سازمان جهانی کار، کنوانسیون اذیت و آزار و خشونت (ILO #190) و توصیهنامهی سازمان جهانی کار (ILO #206) به تصویب رسید. در این اجلاس، جامعهی جهانی اعلام کرد که خشونت، تعرض، اذیت و آزار مبتنی بر جنسیت را در دنیای کار تحمل نخواهد کرد و برای پایان دادن به این آسیبها، دولتها، کارفرمایان و صاحبان مشاغل را موظف دانست تا بر اساس رویکردی فراگیر، یکپارچه و پاسخگو، اقداماتی را برای پیشگیری و مقابله با خشونت، اذیت و آزار در محیط کار در نظر گیرند. این کنوانسیون به روشنی حق هر فردی را برای حضور در دنیای کاری عاری از خشونت و اذیت و آزار از جمله خشونت و آزار مبتنی بر جنسیت به رسمیت شناخت. کنوانسیون سازمان جهانی کار، اذیت و آزار جنسی-جنسیتی را به مثابه «مجموعهای از رفتارها و عملکردهای غیرقابل قبول مبتنی بر جنسیت و یا تهدید به چنین عملکردهایی خواه اتفاقی و خواه مکرر که پیامدهای آن منجر به آسیبهای فیزیکی، روانی، احساسی، جنسی و اقتصادی میشود» تعریف کرد. همچنین قید شد که اذیت و آزار جنسی، پدیدهای گسترده در دنیای کار در سطح جهان است که اصل برابری را در محل کار به چالش میکشد و در مواردی به طور بالقوه تمایل به ترک محیط کار و بالتبع تحمل بار اقتصادی آن را به فرد تحمیل میکند.
اما «رفتار نامناسب و ناخوشایند جنسی» (Sexual Misconduct) چه تعاریف و مواردی را در بر میگیرد؟ این اصطلاح شامل مجموعه رفتارهایی است که مبتنی بر جنسیت بوده و در بسیاری از موارد شخص متعرض و آزاردهنده در موقعیت فرادست قرار دارد و دربرگیرندهی سوءاستفادهی جنسی (Sexual Abuse)، تجاوز و تعرض جنسی (Sexual Assault)، استثمار جنسی (Sexual Exploitation) و حتی کنجکاوی برای کسب اطلاعات ناخوشایند و هر رفتاری مبتنی بر جنسیت که غیر توافق طرفین باشد و با تهدید، ارعاب، تحقیر و یا اجبار شخص متعرض به فرد دیگری تحمیل شود، است. «رفتار نامناسب و ناخوشایند جنسی» الزاماً نباید به نقض قوانین مدنی و کیفری بیانجامد تا محیطهای کاری اقدامات اصلاحی لازم و یا انضباطی را برای حمایت از افرادی که آسیب دیدهاند، انجام دهد. همچنین به قصد و نیت شخص مرتکب به اذیت و آزار بستگی ندارد. دلیل هم این است که آنچه که مهم است، آسیبهای روانی، احساسی، فیزیکی و اقتصادی است که به سبب اذیت و آزار در محیط کار، شخص آن را تجربه میکند. اینگونه رفتارها در برگیرندهی طیف وسیعی از رفتارهای فیزیکی، کلامی و نوشتاری میشوند: از جمله ابراز نظرهایی که بار جنسی-جنسیتی دارند یا شامل شوخیها و جوکها، ارسال تصاویر و مشوقهای جنسی باشند. همچنین توهین با الفاظ جنسی، سوال کردن در مورد زندگی جنسی فرد، چشمچرانی و خیره نگاه کردن، رفتارها و حرکات فیزیکی و بدنی حاوی مضامین جنسی، تماسهای تلفنی ناخواسته و هر آنچه که مبتنی بر جنسیت بوده و ناخوشایند، ناخواسته و بدون توافق دو طرف باشد.